”Το περιβάλλον θέλει ήθος”
Ο Γόρης Γρηγορίου μιλά στην «ΠΑ»
Συνέντευξη στον Παύλο Νεοφύτου
Ο Γόρης Γρηγορίου, ένα από τα ιερά τέρατα του περιβαλλοντικού κινήματος της Κύπρου, μπορεί να σου μιλά για το περιβάλλον για ώρες. Έχει να σου πει πολλές ιστορίες δυναμικού αγώνα της ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΗΧΟΥΣ, που το σύνθημα της διαμηνύει ότι Η ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΗ ΓΗ ΑΠΑΙΤΕΙ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Είναι ο άνθρωπος που έκοβε τα συρματομπλέγματα εκείνων που ήθελαν να ιδιωτευτούν οι παραλίες της Λεμεσού και εκείνος, που μαζί με άλλους, απέτρεψαν στα τέλη της δεκαετίας του ’60 να μετατραπεί το ”Δασούδι” σε ξενοδοχεία και γήπεδα του γκολφ. Σήμερα διαπιστώνει ότι κάποιοι φωνάζουν για το περιβάλλον, διότι το εκλαμβάνουν ως ”μόδα”, και διαμηνύει ότι ”το περιβάλλον θέλει ήθος”.
Πήγαμε και τον συναντήσαμε ένα βράδυ στην Μπουάτ Πράσινη Ηχώ, στην Αγίου Ανδρέου της Παλιάς Λεμεσού, όπου με θυμοσοφία, με κοφτερο λόγο και με το θάρρος της γνώμης μάς μιλησε για το παρελθόν και το παρόν.
κ. Γρηγορίου, πώς έτυχε να ασχοληθείτε με το περιβαλλοντικο κίνημα;
Οφείλω να πω ότι οφείλεται στον μεγάλο Γιαννάκη Ποταμίτη, ο οποίος είναι και ο πατριάρχης όλων των περιβαλλοντιστών και περιβαλλοντικών οργανώσεων της Κύπρου. Είχα την ευτυχία το 1962, μόλις αρραβωνιάστηκα, ο παππούς της γυναίκας μου να είναι ήδη μέλος στην ομάδα του Γιαννάκη Ποταμίτη, ο οποίος με ρυμούλκησε για να ακολουθήσω τα δικά του τα χνάρια. Για να με έχει και παρέα στις εκδρομές που διοργανώνονταν από τον Ορειβατικό και Φυσιολατρικό Όμιλο, που προέδρευε ο Γιαννάκης ο Ποταμίτης. Αυτή ήταν η αρχή, δηλαδή με τον εκδρομισμό, που εκείνη την εποχή είχε σκοπό, αφού ο Γιαννάκης Ποταμίτης ήθελε να δώσει το έναυσμα στον κάθε ένα από εμάς να συλλάβουμε την έννοια του τι σημαίνει φυσικό περιβάλλον. Σήμερα δεν το παίρνουν και τόσο σοβαρά, τότε όμως ήταν πολύ σοβαρή προσπάθεια, διότι ένας που αποφάσιζε να ενταχθεί, σήμαινε ότι έπρεπε συνειδητά να γνωρίζει τι είναι το φυσικό περιβάλλον, τι στόχους έχει, γιατί πρέπει να είναι μέλος κτλ. Είδα μερικά πράγματα, τέλος πάντων, τα οποία, λέω, τα υιοθέτησα. Έτσι μέχρι το 1975 ήμουν εκεί και έγινα και μέλος της επιτροπής, κοντά στον Γιαννάκη τον Ποταμίτη.
Τι θυμάστε περισσότερο από εκείνη την περίοδο;
Τότε αρχίσαμε να αντιδρούμε δυναμικά για το θέμα των παραλιών της Λεμεσού. Κάπου είχε φανεί ότι όποιος είχε είτε οικόπεδο, είτε έχτιζε σπίτι ή ξενοδοχείο ή κέντρο αναψυχής, ήθελε να ιδιωτεύει τη θάλασσα που ήταν μπροστά από τον χώρο. Κάναμε μερικές διαμαρτυρίες και δεν εισακουστήκαμε, μέχρι που πήγαμε και κόψαμε τα συρματοπλέγματα δυναμικά, όπως για παράδειγμα αυτά στον Ναυτικό Όμιλο Λεμεσού. Αυτό το γεγονός εξόργησε κάποιους στον Όμιλο, και μάλιστα ο τότε πρόεδρος και η επιτροπή του, βλέποντας ότι ο Γιαννάκης Ποταμίτης ήταν μέσα στο όλο ομαδικό στοιχείο της απαίτησης να μην ιδιωτεύεται η θάλασσα, θεώρησαν ότι ήταν ο ηθικός αυτουργός και τον απέβαλαν από την επιτροπή του Ναυτικού Ομίλου. Και μέχρι σήμερα, αν και συγχωρέθηκε πριν από μερικά χρόνια, θεωρείται ο άνθρωπος που μας παρακίνησε για να κάνουμε εκείνη τη διαμαρτυρία, που είναι εντελώς αβάσιμο και μπορώ να πω έξω από κάθε πραγματικότητα.
Η Πράσινη Ηχώ πότε ξεκινά;
Η Πράσινη Ηχώ ξεκινά ακριβώς με αυτήν τη διαμάχη. Ο Γιαννάκης ο Ποταμίτης με ενημέρωσε ότι αποβλήθηκε από τον Ναυτικό Όμιλο και μου είπε αν είναι δυνατόν οι ενέργειες να περιοριστούν, να γίνουν πιο ήπιες. Ξεκινήσαμε λοιπόν μια νέα προσπάθεια και δημιουργήσαμε τη δική μας στέγη, εδώ, στην ΠΡΑΣΙΝΗ ΗΧΩ. Ξεκινήσαμε όμως με έναν διαφορετικό τρόπο αγώνα, δηλαδή πιο δυναμικά. Διότι με το να γράφω στην εφημερίδα είναι καλό, με το να ενημερώνω τους πολίτες πάλι είναι καλό, το να ενημερώνω τους υπευθύνους κάποιου κυβερνητικού τμήματος είναι καλό. Αλλά φτάνουμε και στο εξής ευτράπελο: όταν πάμε συνέχεια με τον χαρτοπόλεμο, όπως λένε, είτε των εφημερίδων, είτε των ραδιοφώνων, κάποιοι ακούνε και κάποιοι δεν λαμβάνουν υπόψην. Όταν όμως υπάρχει μία ενεργοποιημένη προσπάθεια, η οποία είναι έμπρακτα εκεί, αυτό το πράγμα δείχνει ότι υπάρχει κόσμος ο οποίος ενδιαφέρεται.
Μπορείτε να θυμηθείτε κάποια παραδείγματα;
Να πούμε για το παράδειγμα του Ναυτικού Ομίλου. Γίναμε η αφορμή να ανοίξουν τα συρματοπλέγματα και να περνά ο κάθε δημότης ελεύθερα στην περιοχή. Μετά, στο ξενοδοχείο Amathus, όπου κι εκεί επικρατούσε το ίδιο καθεστώς, δηλαδή πάλι συρματοπλέγματα, πήγαμε και τους είπαμε ότι είτε θα τα σηκώσετε αυτά, είτε θα ερχόμαστε κάθε μέρα εδώ. Και θα είμαστε ίσως ενοχλητικοί. Με ποια έννοια; Οι ξένοι θα βλέπουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Στο τέλος πείσθηκαν όλοι ότι δεν θα είναι εύκολο πλέον να ιδιωτεύουν την παραλία. Οι κινητοποιήσεις μας ήταν κάτι το οποίο εξώθησε κι εκείνους να καταλάβουν ότι η παραλία δεν ιδιωτεύεται. Εάν βλέπουμε ότι σήμερα οι Λεμεσιανοί δημότες απολαμβάνουν την παραλία μέχρι και την παλία Λεμεσό, είναι εξαιτίας εκείνης της κινητοποίησης. Διαφορετικά θα ήμασταν παρείσακτοι στα δικαιώματα μας.
Τώρα να πάμε σε κατι άλλο. Το Δασούδι, το οποίο τελευταίως είναι ένα δείγμα και της δικής μας έντονης συμετοχής, δεν ξεκινά με την τελευταία, αν θέλεις, προσπάθεια, να μην επεκταθεί ο χώρος εκεί πέρα. Μιλούμε ότι από το ’69-’70 άρχισαν κάποιοι να σχεδιάζουν την κατάληψη όλου του χώρου, για να μην την πω εκμετάλλευση. Και αναφέρομαι στην τότε προσπάθεια των ξενοδόχων που δημιούργησαν μια κυπριακή εταιρεία ξενοδοχείων, και τότε ήθελαν να πάρουν όλο το Δασούδι και να το κάνουν ξενοδοχεία και γήπεδα γκολφ. Το σταματήσαμε τότε κι αυτό.
Τελευταίως, γίνεται μια προσπάθεια για την ”κατάντια” του παλιού λιμανιού. Προσέξετε, όμως, κάτι: είναι κάποιοι αδικαιολόγητοι για τη διαμαρτυρία που κάνουν σήμερα, διότι γνώριζαν από την αρχή την παρατυπία και την απέκρυψαν! Και αναφέρομαι, ειδικά, και τους το είπα όταν ήρθαν εδώ πέρα να με καλέσουνε στη διαμαρτυρία κι εγώ δεν πήγα, ότι τον καιρό που έπρεπε όλοι αυτοί να δράσουν για να προλάβουμε το κακό, κώφευσαν, ενώ εμείς φωνάζαμε.
Δηλαδή τώρα είδαν ότι εκείνα τα έργα δεν έπρεπε να γίνουν;
Σήμερα πώς βλέπετε τη στάση του κόσμου απέναντι στο περιβάλλον;
Σήμερα είναι γεγονός ότι ο κόσμος το περιβάλλον το ξέρει, ξέρει ότι υπάρχει κινητοποίηση, αλλά δεν το παίρνει τόσο στα σοβαρά. Και η σοβαρότητα έγκειται στο σημείο να δρούμε την ώρα που πρέπει. Ετεροχρονισμένες κινητοποιήσεις δεν προσφέρουν τίποτα.
Σε παγκύπρια βάση πώς βλέπετε το περιβαλλοντικό κίνημα;
Ακούστε, κάπου κάποιοι, και επιμένω σ’ αυτό, πρέπει να δώσουν περισσότερο, αν θέλεις να το πω, σοβαρό προγραμματισμό. Σοβαρό με ποια έννοια; Να αφήσουμε λίγο τη μόδα, διότι κάποιοι φωνάζουν για το περιβάλλον διότι είναι σύγχρονη περίπτωση. Το περιβάλλον όμως θέλει ήθος.
Οι περιβαλλοντιστές πρέπει να ασχολούνται με την πολιτική;
Για να είμαι ειλικρινής, μέχρι ενός σημείου. Κάποτε υπέβαλα κι εγώ υποψηφιότητα για να μπω και στη Βουλή ακόμα. Αλλά αυτό δεν θα το έκανα απλώς για να πετύχω μία θέση, θα ήταν για να μεταφέρω τα μηνύματα μέσα στο χώρο της Βουλής, αλλά από καθαρά οικολογικής και περιβαλλοντικής διάστασης. Τα άλλα, το να εισέρχομαι σε κάθε θέμα και να φεύγω από το δικό μου χαρακτήρα και ταυτότητα, για να φαίνομαι ότι έχω άποψη για όλα τα θέματα, αυτό είναι εις βάρος του περιβάλλοντος. Πρέπει να είμαι και παράδειγμα, ότι είμαι εδώ για την οικολογία, διότι στο τέλος είναι σαν να μπαίνουμε σε ξένα χωράφια. Αν δεν είσαι ειδικός για ένα θέμα, εκείνο που κάνεις είναι να έχεις κάποια παρουσία με έναν τρόπο όχι σοβαρό. Αυτή είναι η άποψη μου. Δηλαδή πρέπει να παραμείνουμε εκεί που πρέπει για να έχουμε και αξιοπιστία.
Με ποιο μήνυμα θα θέλατε να τελειώσει αυτή η συζήτηση;
Θα ήθελα να πω ότι γενικά ο πλανήτης πλήττεται. Παρατηρούνται ακραία φαινόμενα. Πρέπει να κοιτάξουμε πού ο άνθρωπος έχει το δικό του μερίδιο ευθύνης. Και είναι εδώ πέρα που επιτέλους πρέπει να κατατανοήσουν όλοι, και κυβερνώντες και κόσμος, ότι το περιβάλλον δεν είναι υπόθεση του ενός, αλλά είναι θέμα γενικής συνείδησης. Ο καθένας πρέπει να είναι και περιβαλλοντιστής, με την καλή έννοια.