Τα γουρούνια δε σε αφήνουν να ανασάνεις στην Κάτω Μονή. Τα χοιροστάσια βρίσκονται μόλις ένα βήμα από τις γειτονιές και τα σπίτια , με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να αναγκάζονται να κλείνουν ορμητικά πόρτες και παράθυρα έτσι ώστε να μην εισέρχεται η μυρωδιά ή καλύτερα η βρώμα εντός των σπιτιών τους.
“Δεν μπορούμε να αναπνεύσουμε. Καθόμαστε στις βεράντες μας και ακούμε τα γουρούνια που κλαίνε, απλώνουν οι νοικοκυρές τις μπουγάδες τους και τα ρούχα βρωμάνε χοίρους, δεν ανοίγουμε πόρτες και παράθυρα, έχουμε πνιγεί από τη βρώμα. Τι άλλο να κάνουμε;”, δήλωσε εμφαντικά ο Πρόεδρος της Κοινότητας της Κάτω Μονής, Χαράλαμπο Ματσούκα σε συνέντευξή που παραχώρησε στην Πράσινη Ασπίδα.
Η κοινότητα της Κάτω Μονής μαραίνεται, παρόλο που βρίσκεται σε μια προνομιακή τοποθεσία. Όμως η δυσοσμία έχει πνίξει το χωριό με αποτέλεσμα να εμποδίζει την ανάπτυξή του, ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που το εγκαταλείπουν αναζητώντας καθαρές ανάσες.
«Κάνουμε πολλές προσπάθειες, όμως μέχρι στιγμής δεν καταφέραμε τίποτα. Μας έχουν καταδικάσει να υποφέρουμε», είπε δυσαρεστημένος στην εφημερίδα μας ο κοινοτάρχης, ο οποίος και αναμένει να γίνει μια ευρεία σύσκεψη με τους Υπουργούς, Γεωργίας, Εσωτερικών και Οικονομικών, για να συζητηθεί για άλλη μια φορά το θέμα.
Τα χοιροστάσια είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η κοινότητα;
«Τα τρία χοιροστάσια βρίσκονται μόλις 50 μέτρα από τις κατοικίες του χωριού. Βρίσκονται δηλαδή μέσα σε γειτονιές. Ασφαλώς και αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα για το χωριό μας, γι’ αυτό και κάνουμε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να απομακρυνθούν. Όμως, μέχρι στιγμής δεν τα έχουμε καταφέρει με αποτέλεσμα οι συγχωριανοί μου να ταλαιπωρούνται».
Ασφαλώς και τίθενται θέματα υγείας…
« Αυτή η κατάσταση έχει ως αποτέλεσμα η κοινότητα να υποφέρει από αφόρητη δυσοσμία, να προκύπτουν ζητήματα που έχουν να κάνουν με την υγεία των κατοίκων και να εμποδίζεται η ανάπτυξη της κοινότητας. Εδώ και πολλά χρόνια παρατηρείται μια στασιμότητα στο θέμα αφού η κυβέρνηση δεν δείχνει την αναγκαία βούληση για αντιμετώπιση της κατάστασης. Έχουμε ζητήσει πολλές φορές όπως το συντομότερο δυνατό υπάρξει συμφωνία μεταξύ της κυβέρνησης και των χοιροτρόφων για μετακίνηση των μονάδων σε χώρο που δεν θα επηρεάζει καμιά κοινότητα. Είμαστε αγανακτισμένοι».
Πρόσφατα είχε γίνει μια μελέτη στις γύρω περιοχές αναφορικά με το πόσο βεβαρημένες είναι. Τι έχουν δείξει τα αποτελέσματα;
«Δυστυχώς έχουν φανερώσει πως η πιο βεβαρημένη περιοχή είναι η Κάτω Μονή. Είχε γίνει μια μελέτη για τη φέρουσα ικανότητα του Μένοικου, της Ορούντας και της Κάτω Μονής. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως για 9 ώρες της ημέρας η περιοχή μας υποφέρει από οσμές των χοίρων. Μπορεί να αντιληφθεί κανείς μετά και από αυτό πόσο υποφέρουμε καθημερινά. Ο σύμβουλος της κοινότητας μας, Μιχάλης Λοϊζίδης, έχει ήδη προειδοποιήσει τις αρμόδιες υπηρεσίες πως αυτή η κατάσταση αντιβαίνει κανονισμούς της Ε.Ε. και αν η κοινότητα ή κάτοικοι της κοινότητας προσφύγουν στο δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων τότε το κυπριακό κράτος και η κυβέρνηση θα βρεθούν μπροστά σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση».
Είχατε, όμως, θέμα και με τα λύματα των χοιροτροφικών μονάδων;
«Ναι, αλλά αυτό το θέμα έχει λυθεί. Τα λύματα καταλήγουν σε ειδικό χώρο στο σφαγείο χωρίς να δημιουργούν οποιοδήποτε πρόβλημα. Αυτό που απομένει είναι να απομακρυνθούν τα χοιροστάσια από την περιοχή μας».
Γιατί καθυστερεί η μετακίνησή τους;
«Το πρόβλημα είναι πως πρόκειται για μεγάλες μονάδες, πέραν των 1200 χοιρομητέρων, οι οποίες δεν καλύπτονται από τα σχέδια μετακίνησης που υπάρχουν σήμερα. Τα συγκεκριμένα σχέδια καλύπτουν μονάδες μέχρι 400 χοιρομητέρες. Ο Υπουργός Γεωργίας, Κώστας Καδής, είπε ότι το Υπουργείο σε σύντομο χρονικό διάστημα θα επεξεργαστεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο μαζί με ένα ολοκληρωμένο χρονοδιάγραμμα για τη μετακίνηση των χοιροτροφικών μονάδων».
Πρόκειται για νόμιμα χοιροστάσια;
«Πρόκειται για μονάδες που βρίσκονται σε γεωργική γη, ενώ το 30%-70% των κατασκευών είναι παράνομες. Εμείς έχουμε ζητήσει μετακίνηση. Δεν υπάρχει άλλη λύση αφού δεν συζητείται πλέον η νομιμοποίησή τους. Πως εξάλλου να νομιμοποιήσεις χοιροτροφικές μονάδες που βρίσκονται σε κατοικημένες περιοχές. Όμως, όπως μας έχουν αναφέρει οι αρμόδιες υπηρεσίες πρέπει να γίνει τροποποίηση των σχεδίων έτσι ώστε να καλύψει και αυτές τις μεγάλες μονάδες που είναι πέραν των 1200 χοιρομητέρων. Φθάνει να πούμε πως η παραγωγή χοίρων από τα συγκεκριμένα χοιροστάσια αγγίζει τις 35 χιλιάδες. Πρόκειται για σύγχρονα χοιροστάσια. Είχαμε πρόβλημα και με τις μύγες όμως καταφέραμε και το λύσαμε, ενώ όπως σας είπα τα λύματα τώρα καταλήγουν στο σφαγείο της περιοχές. Εξακολουθεί, όμως, να υπάρχει πρόβλημα δυσοσμίας και αυτό μας δημιουργεί σοβαρά προβλήματα».
Έχουν γίνει συναντήσεις με τις αρμόδιες υπηρεσίες;
«Πάρα πολλές και τώρα βρισκόμαστε σε αναμονή, αφού ο Υπουργός δεσμεύτηκε πως θα προχωρήσει με τροποποίηση του σχεδίου έτσι ώστε να καλύψει την μετακίνηση των μονάδων, η οποία αναμένεται να κοστίσει γύρω στα 5-6 εκατομμύρια ευρώ. Όμως, θα πρόκειται για μια σταδιακή μετακίνηση που αναμένεται να κρατήσει μέχρι και 4 χρόνια. Φθάνει να ξεκινήσει και θα αντέξουμε, διότι είναι κρίμα να υποφέρει ένα χωριό που βρίσκεται σε μια τόσο προνομιακή τοποθεσία. Έχουμε ένα εξαιρετικό κλίμα και θέα, ενώ βρισκόμαστε μόλις 20 λεπτά από τη Λευκωσία. Ποιος όμως θα μας επισκεφτεί με τα χοιροστάσια να βρωμίζουν την ατμόσφαιρα. Έχουμε πάει και στη Βουλή αρκετές φορές, χωρίς να υπάρξει και εκεί κάποια εξέλιξη, ενώ τώρα αναμένουμε να γίνει μια ευρεία σύσκεψη με τους τρεις Υπουργούς, Γεωργίας, Εσωτερικών και Οικονομικών για να συζητηθεί για άλλη μια φορά το θέμα».
Άρα τα χοιροστάσια δεν αφήνουν την κοινότητα να αναπτυχθεί.
«Ελάχιστοι είναι οι νέοι που αποφασίζουν να μείνουν στην Κάτω Μονή. Πρέπει να μην έχουν άλλη επιλογή για να κάνουν κάτι τέτοιο. Για παράδειγμα φέτος καταφέραμε και μείναν τέσσερις νέες οικογένειες στην κοινότητά μας, ακριβώς επειδή δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να φύγουν από το χωριό. Τα χοιροστάσια έχουν ρίξει τις αξίες της γης και ούτε να πουλήσουμε δεν μπορούμε. Ασφαλώς και μας έχει επηρεάσει οικονομικά. Ωστόσο, το βασικότερο μας πρόβλημα είναι πως δεν μπορούμε να αναπνεύσουμε».
Οι κάτοικοι πως το αντιμετωπίζουν;
«Διαμαρτύρονται, φωνάζουν. Εξασκούμε αρκετές πιέσεις στους χοιροτρόφους τα τελευταία χρόνια».
Έχετε θέμα και με το σφαγείο;
«Το σφαγείο έχει 7 υποθέσεις στα δικαστήρια. Τώρα αναμένουμε και το διάταγμα κατεδάφισης για τα παράνομα υποστατικά στα χοιροστάσια. Ποιος όμως θα τα εκτελέσει;»
Παρά τα προβλήματα γίνονται έργα στην περιοχή;
«Τα τελευταία 17 χρόνια έχουν δοθεί 4-5 εκατομμύρια ευρώ για έργα που σχετίζονται με την αρχιτεκτονική του χωριού, τα κτήρια κοινής ωφελείας και άλλα. Έχουμε την οικονομική δυνατότητα λόγω των προνομίων που έχουμε από τα 2 λατομεία που λειτουργούν στην περιοχή».
Με τα περιβαλλοντικά πως τα πάτε;
«Είμαι συντονιστής 13 κοινοτήτων στο Συμβούλιων Εκμετάλλευσης Οικιακών Αποβλήτων. Με τη νέα χρονιά θα κάνουμε ανακύκλωση από σπίτι σε σπίτι. Θα τροφοδοτούμε τις κοινότητες με σακούλες, οι οποίες θα δίνονται δωρεάν, και η συλλογή των υλικών ανακύκλωσης θα γίνεται από σπίτι σε σπίτι και θα αποσυρθούν οι κάδη ανακύκλωσης. Επίσης από το 2019 ανοίγουν και τα Πράσινη Σημεία.
Γύρω στους 400 οι κάτοικοι
Η Κάτω Μονή είναι ένα μικρό γραφικό χωριό της επαρχίας Λευκωσίας. Βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού Κορώνη και δεξιά του ποταμού Σερράχη, σε απόσταση 40 περίπου χιλιομέτρων από την Λευκωσία. Η κοινότητα είναι κτισμένη σε μέσο υψόμετρο 400 μέτρων, δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 360 χιλιοστόμετρα και στην περιοχή της καλλιεργούνται ελιές, σιτηρά, αμπέλια και όσπρια. Η Κάτω Μονή συνδέεται οδικά στα βόρεια με το χωριό Ορούντα (2 χλμ), στα νοτιοανατολικά με το ακατοίκητο Τουρκοκυπριακό χωριό Άγιοι Ηλιόφωτοι (1,5 χλμ) και στα νοτιοδυτικά με το χωριό Αγία Μαρίνα Ξυλιάτου (3 χλμ).
Ο πληθυσμός της Κάτω Μονής γνώρισε συνεχόμενη σταθερή αύξηση μέχρι το 1976. Σήμερα οι κάτοικοι είναι γύρω στους 400. Το χωριό βρίσκεται κοντά σε τοποθεσία με μεταλλεύματα και γι΄ αυτό το λόγο η περιοχή του ήταν κατοικημένη από τα αρχαιότατα χρόνια, τουλάχιστον από την Μέση ή Ύστερη εποχή του χαλκού. Υπάρχουν ενδείξεις ότι στην ίδια περιοχή υπήρχε οικισμός της Νεολιθικής περιόδου.Η Κάτω Μονή υπήρχε κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας με την ίδια ονομασία που έχει σήμερα. Βρίσκεται σημειωμένη σε παλιούς χάρτες με την ονομασία Catomeri. Επίσης αναφέρεται ότι το χωριό Catomoni ήταν φέουδο, που αρχικά ανήκε στους Ναΐτες ιππότες, αλλά περιήλθε, μετά τη διάλυση του τάγματος τους, στο τάγμα των Ιωαννιτών ιπποτών. Αρχικά το χωριό ήταν ένα ακατοίκητο μέρος. Μεγάλες εκτάσεις γης ανήκουν κυρίως στους κατοίκους των χωριών της Πιτσιλιάς όπως του Φτερικουδιού, της Πλατανιστάσας, της Άλωνας κ.α. Οι κάτοικοι των χωριών αυτών πήγαιναν στην περιοχή για να φροντίσουν τις καλλιέργειες τους. Όμως επειδή χρειάζονταν λίγο χρονικό διάστημα για να τελειώσουν με τις ασχολίες τους, έφτιαξαν από μόνοι τους μικρά σπίτια όπου έμεναν μέχρι να τελειώσουν τις γεωργικές δουλειές τους. Όταν θα έρχονταν στο σημερινό χωριό, υπήρχε μια μονή (χώρος όπου έβαζαν τα ζώα τους) και έλεγαν πάμε στην κάτω την μονή, ενώ στο Φτερικούδι υπήρχε η άλλη μονή και αυτή την έλεγαν πάνω μονή. Έτσι πήρε και το όνομα το χωριό της Κάτω μονής.
Κατά τον Νέαρχο Κληρίδη η ονομασία του χωριού φανερώνει ότι παλαιότερα υπήρχε εκεί μοναστήρι και σε μια πιο ψηλή περιοχή υπήρχε δεύτερο μοναστήρι. Για το λόγο αυτό το ένα έγινε γνωστό ως Κάτω Μονή για να ξεχωρίζει από το δεύτερο, την Πάνω Μονή που δεν σώθηκε.
Ωστόσο δεν είναι απαραίτητο να υπήρχαν δύο μοναστήρια στην περιοχή. Πιθανώς κάποιο μοναστήρι να είχε μετόχι στην περιοχή του χωριού και γι’ αυτό το λόγο έμεινε γνωστό ως Κάτω Μονή.
Στο χωριό υπήρχε η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, όπου καταστράφηκε και αργότερα ανοικοδομήθηκε. Ακόμη υπάρχει και η εκκλησία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, που είναι στο κέντρο του χωριού.
Στην αυλή της εκκλησίας του Σωτήρος παλιά βρισκόταν και το δημοτικό σχολείο του χωριού, καθώς επίσης και το νεκροταφείο της κοινότητας. Το 1952 χτίστηκε άλλο δημοτικό σχολείο στη είσοδο του χωριού. Στη συνέχεια κτίστηκε άλλο δημοτικό σχολείο στην είσοδο του χωριού. Έπειτα κτίστηκε νεότερο σχολείο δίπλα από το παλιό. Σήμερα στο σχολείο φοιτούν 23 μαθητές.
Στην περιοχή του χωριού Άγιοι Ηλιόφωτοι υπάρχει και το παρεκκλήσι των Αγίων Ηλιόφωτων το οποίο διοικητικά, όπως και όλη η περιοχή ανήκει στην Κάτω Μονή.
Leave a Reply