Η καλλιέργεια των λαχανικών σε κήπο και σε γλάστρα στο μπαλκόνι απαιτεί κατάλληλη οργάνωση και σωστή προετοιμασία για να αποφύγουμε τις δυσάρεστες εκπλήξεις. Είτε καλλιεργούμε, ντομάτα, αγγούρι, πιπεριά, μελιτζάνα και πατάτα στον ανοιξιάτικο λαχανόκηπο είτε λάχανο, μπρόκολο και κουνουπίδι στον φθινοπωρινό λαχανόκηπο είναι αδύνατο να αποφύγουμε εντελώς την παρουσία εντόμων και ασθενειών. Τα φυτά μας μπορούν να προσβληθούν από διάφορα έντομα όπως η μελίγκρα, η βρωμούσα, ο αλευρώδης, η λιριόμυζα, η τούτα ντομάτας, η κάμπια του λάχανου, και από διάφορες μυκητολογικές ασθένειες όπως ο περονόσπορος και το ωίδιο καθώς και από τον τετράνυχο.
Ας δούμε λοιπόν τις σημαντικότερες καλλιεργητικές πρακτικές που μπορούμε να εφαρμόσουμε για την προστασία των κηπευτικών μας από ασθένειες και έντομα, πάντα σύμφωνα με τις αρχές της βιολογικής και οικολογικής γεωργίας.
1. Επιλογή υγιών φυτών από κατάλληλες ποικιλίες Η αρχή είναι το ήμισυ του παντώς και στον κήπο! Φροντίζουμε να επιλέγουμε σπόρους που φυτεύουμε στο σπορείο μας ή έτοιμα φυτά από κατάλληλες ντόπιες ποικιλίες λαχανικών ή ποικιλίες που έχουν δοκιμαστεί στις τοπικές συνθήκες και έχουν παρουσιάζουν ανθεκτικότητα. Όταν προμηθευόμαστε φυτά από φυτώρια πρέπει να είμαστε πολύ σχολαστικοί. Προσέχουμε τα νεαρά φυτώρια κηπευτικών να είναι υγιή, χωρίς κιτρινισμένα φύλλα και απαλλαγμένα από ασθένειες και προσβολές εντόμων. Προτιμάμε ποικιλίες λαχανικών αντί για υβρίδια, εφόσον παρουσιάζουν καλά χαρακτηριστικά και απόδοση, καθώς σε αντίθεση με τα υβρίδια από τις ποικιλίες μπορούμε να κρατήσουμε σπόρο για να τα φυτέψουμε και την επόμενη χρονιά.
2.Φύτευση των λαχανικών σε κατάλληλες αποστάσεις Είναι βασικό να φυτεύουμε τα λαχανικά στις κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης τόσο μεταξύ των φυτών όσο και μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Όσο πιο αραιά φυτεύονται τα κηπευτικά, τόσο μεγαλύτερη ηλιοφάνεια και καλύτερο αερισμό έχουν, κάτι που συντελεί στην μείωση της ανάπτυξης ασθενειών και των προσβολών από έντομα. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουμε και μια καλή παραγωγή λαχανικών, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά. Είναι προτιμότερο να φυτεύουμε λιγότερα φυτά σε αραιές αποστάσειες παρά περισσότερα φυτά και πυκνότερα. Σε κάθε περίπτωση, αν έχουμε περιορισμένο χώρο, μπορούμε να επιλέξουμε κατάλληλες ομάδες κηπευτικών για συγκαλλιέργεια, κάτι που βοηθά συνεργιστικά στην προληπτική αντιμετώπιση ασθενειών και προσβολών από έντομα.
3. Εφαρμογή κατάλληλου ποτίσματος και λίπανσης Ποτίζουμε σε σχετικά τακτικά διαστήματα τον λαχανόκηπο προσέχοντας τα φυτά να έχουν την απαιτούμενη εδαφική υγρασία. Επιλέγουμε σύστημα ποτίσματος με σταγόνες, καθώς έτσι αποφεύγουμε να βρέχονται τα φύλλα και οι καρποί των λαχανικών, καθώς και την αυξημένη υγρασία στο έδαφος. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι σε συνθήκες υψηλής υγρασίας και θερμοκρασίας, αναπτύσσονται πιο εύκολα οι μυκητολογικές ασθένειες. Επίσης, εφοδιάζουμε τα φυτά μας με τα κατάλληλα θρεπτικά συστατικά, χρησιμοποιώντας κομπόστ, κοπριά και βιολογικό λίπασμα ώστε να είναι ανθεκτικά και υγιή στις προσβολές από έντομα και ασθένειες. Αποφεύγουμε τις υπερβολικές δόσεις αζωτούχων λιπασμάτων (αμμωνίες) που καθιστούν τα λαχανικά μας ευαίσθητα σε μυκητολογικές ασθένειες.
4. Προληπτική αντιμετώπιση ασθενειών και εντόμων Χρησιμοποιούμε διάφορα οικολογικά σκευάσματα για να μπορέσουμε προληπτικά να αντιμετωπίσουμε ασθένειες και προσβολές από έντομα. Συγκεκριμένα σκονίζουμε με θειάφι και θειοχαλκίνη στο φύλλωμα των κηπευτικών για να αντιμετωπίσουμε προληπτικά μυκητολογικές ασθένειες. Επίσης, σε γεωπονικά καταστήματα μπορούμε να βρούμε οικολογικά σκευάσματα όπως βάκιλο Θουριγγίας, θερινό πολτό, σάπωνες αλάτων καλίου, φυσική πυρεθρίνη και ζεόλιθο για την προληπτική και θεραπευτική αντιμετώπιση διάφορων εντόμων. Μπορούμε ακόμα να χρησιμοποιήσουμε αυτοσχέδιες συνταγές που φτιάχνουμε στο σπίτι για την προστασία λαχανικών με φυσικά οικολογικά υλικά, όπως σκόρδο, πράσινο σαπούνι, τσουκνίδα.
5. Κι ένα τελευταίο μυστικό για την αντιμετώπιση ασθενειών και εντόμων στον κήπο Η απομάκρυνση των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας πριν τη φύτευση είναι απαραίτητη ώστε να μην μεταφερθούν ενδεχόμενα μολύσματα και παθογόνα στην επόμενη καλλιέργεια. Επίσης, η αμειψισπορά, δηλαδή η εναλλαγή των καλλιεργειών με διαφορετικά είδη, αποτελεί βασική καλλιεργητική πρακτική για να αντιμετωπίσουμε προληπτικά ασθένειες και έντομα που παραμένουν στο χωράφι.