Η Κλιματική αλλαγή ως κοινωνικό πρόβλημα

της Μαρίας θεοδοσιάδου

Όλοι γνωρίζουμε τις κλιματικές αλλαγές ως ένα υπαρκτό περιβαλλοντικό πρόβλημα. Είναι όμως μόνο αυτό; ή μήπως συνδέεται και με άλλα σοβαρότατα  ζητήματα έτσι ώστε να θεωρείται και κοινωνικό πρόβλημα;

Σύμφωνα με την αντικειμενική θεωρία δόμησης των κοινωνικών προβλημάτων ,  ένα  ζήτημα για  να οριστεί  ως κοινωνικό πρόβλημα  πρέπει να έχει χαρακτηριστεί ως επιβλαβές για την ευημερία της κοινωνίας και  να υπάρχει αντικειμενική γνώση για την επικράτηση, καθώς και για την επίπτωση αυτού του ζητήματος. 

Είναι λοιπόν οι κλιματικές αλλαγές  σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα  σε παγκόσµιο επίπεδο, µε βάση την αντικειμενική θεώρηση για τον ορισµό των κοινωνικών προβλημάτων;  Kαταρχάς υπάρχουν αριθμητικά δεδομένα που αποδεικνύουν την αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου στη γη, την άνοδο της θερμοκρασίας και της στάθμης της θάλασσας παγκοσμίως. Συγκεκριμένα , σύμφωνα με την Βell ( 2020) “τον Μάρτιο του 1958 τα στοιχεία δείχνουν 315 μέρη διοξειδίου του άνθρακα ανά εκατομμύριο μέρη ατμόσφαιρας και έκτοτε ο αριθμός αυξάνεται , ενώ για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2019 ξεπεράστηκε το όριο  των 415 μερών το οποίο θεωρείται αρκετό για να αλλοιωθεί η βασική πλανητική βιοχημεία.” Επίσης  το 2015 η  θερμοκρασία της γης ανέβηκε  κατά 1 βαθμό κελσίου σε σχέση με προβιομηχανικά επίπεδα. Αυτά τα δεδομένα δείχνουν ότι η κλιματική αλλαγή όντως συμβαίνει και  υπάρχει αντικειμενική γνώση ότι έχει επικρατήσει. 

Εξετάζοντας τώρα την επίπτωση  του ζητήματος των κλιματικών αλλαγών, βλέπουμε διάφορα στοιχεία που όντως μαρτυρούν σοβαρότατες επιπτώσεις.   Η Bell (2020) ,αναφέρει ότι  τα νησιά Μάρσαλ έχασαν το ⅕ του πληθυσμού τους από το 1999 έως το 2011 με σαφές αίτιο την κλιματική αλλαγή. Επιπλέον όπως αναφέρει ο Δρίτσας (2011)Το χωριό Shishmaref στη νήσο Sarichef της πολιτείας της Αλάσκα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, μετακινήθηκε εξ ολοκλήρου με τους 607 κατοίκους του αρκετά χιλιόμετρα προς τον νότο, λόγω της διάβρωσης των εδαφών του. Ακόμα , στο νησί Lohachara που βρίσκεται στο δέλτα του ποταμού Hooghly στον κόλπο της Βεγγάλης στην Ινδία,  10.000 κάτοικοι εγκατέλειψαν το 2006 τα σπίτια τους λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Και φυσικά το κοινωνικοοικονομικό κόστος της κλιματικής αλλαγής δεν είναι αμελητέο αφού μεταξύ των ετών 1980 και 2011 οι πλημμύρες έχουν επηρεάσει πάνω από 5,5 εκατομμύρια ανθρώπους ενώ προκάλεσαν οικονομικές απώλειες πέραν των 90 δις ευρώ.https://ec.europa.eu/clima/climate-change/climate-change-consequences_el

Μία άλλη επίπτωση  που  αναφέρει ο Barkan (2015),  είναι ότι η ύπαρξη ξηρασίας αυξάνει κατά 50% την πιθανότητα ένα αφρικανικό έθνος να εμπλακεί σε εμφύλιο πόλεμο ένα χρόνο μετά την ξηρασία. Και όπως επισημαίνεται στη μελέτη των Cane, M & al.(2014)  ακόμα και μικρές μεταβολές στις θερμοκρασίες ή στις βροχοπτώσεις έχουν στο παρελθόν οδηγήσει σε αύξηση των επιθέσεων, φόνων και βιασμών, καθώς και των πολέμων. Ένας από τους βασικούς λόγους που συμβαίνει αυτό φαίνεται να είναι οι αλλαγές στις οικονομικές συνθήκες που φέρνουν οι κλιματικές αλλαγές , ιδίως σε αγροτικές περιοχές, αλλά και  το γεγονός ότι η άνοδος της θερμοκρασίας κάνει τους ανθρώπους πιο αγχώδεις, νευρικούς και επιθετικούς.  

Τέλος ο Barkan (2015), αναφέρεται στην καταστροφή  του 1/5/των κοραλλιογενών υφάλων στους ωκεανούς η οποία έχει ήδη συμβεί και συνεχίζεται με γοργούς ρυθμούς  εξαιτίας της αύξησης της θερμοκρασίας του νερού. Αυτή η καταστροφή θα έχει τόσο περιβαλλοντικές επιπτώσεις όσο και οικονομικές  αφου  οι κοραλλιογενείς ύφαλοι σε αρκετές κοινωνίες  ήταν τουριστική ατραξιόν και έφερναν κέρδος. 

Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στη σελίδα https://europa.eu/climate-pact/about/climate-change_el η ΕΕ μπορεί να βιώσει, κατά τη διάρκεια ζωής των παιδιών μας, τα εξής φαινόμενα:

• 400 000 πρόωροι θάνατοι ετησίως λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης
• 90 000 θάνατοι ετησίως λόγω καύσωνα
• 40 % λιγότερο διαθέσιμο νερό στις νότιες περιοχές της ΕΕ
• 2,2 εκατομμύρια άτομα να κινδυνεύουν από παράκτιες πλημμύρες κάθε χρόνο
• 190 δισ. ευρώ σε ετήσιες οικονομικές ζημιές

Όπως διαφαίνεται λοιπόν από τα πιο πάνω δεδομένα, με βάση την αντικειμενική θεώρηση των κοινωνικών προβλημάτων υπάρχουν δεδομένα που καταδυκνείουν ότι όντως οι κλιματική αλλαγή εκτός από περιβαλλοντικό είναι και υπαρκτό κοινωνικό πρόβλημα, αφού είναι επιβλαβές για την ευημερία των ατόμων και  διασυνδέεται με  διάφορες άλλες επιπτώσεις  όπως τη μετανάστευση , την  αύξηση της βίας , των εχθροπραξιών και οικονομικών ζητημάτων. 

Βιβλιογραφία:

Barkan, Steven E. 2015. Social Problems: Continuity and Change. Minneapolis: University of Minnesota

Libraries Publishing (https://open.umn.edu/opentextbooks/textbooks/141 )

Βell, Alice(2020) Μπορούμε να σώσουμε τον πλανήτη; εκδόσεις Κλειδαριθμός

Cane, M., Miguel, E., Burke, M. et al. Temperature and violence. Nature Clim Change 4, 234–235 (2014). https://doi.org/10.1038/nclimate2171

Δρίτσας, Σ (2011), Μετανάστες λόγω κλιματικών αλλαγών από την ιστοσελίδαhttp://www.demography-lab.prd.uth.gr/MME/27_12_2011_planetifocus.pdf

https://europa.eu/climate-pact/about/climate-change_e

https://ec.europa.eu/clima/climate-change/climate-change-consequences_el