η Δεκεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντισμού

Ανιδιοτελής προσφορά ή εκμετάλλευση;

Της Γεωργίας Κυριάκου

Η 5η Δεκεμβρίου κάθε χρόνου αναγνωρίζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντισμού. Η πιο κάτω αναδημοσίευση από την τελευταία έκδοση της εφημερίδας της «Πράσινης Ασπίδας»:

Aν θέλαμε να δώσουμε την έννοια του εθελοντισμού μέσα από λέξεις αυτές θα ήταν η αλληλεγγύη και η ανιδιοτελής – άμισθη προσφορά. Ο εθελοντισμός εκφράζεται με πάρα πολλούς τρόπους. Ο καθένας μας, είτε σε προσωπικό επίπεδο, είτε ανήκοντας σε μια ομάδα, έχει τη δική του μέθοδο δράσης στα τεράστια κοινωνικά προβλήματα που εξαπλώνονται λόγω των ατομικιστικών συστημάτων που τείνουν να κυριαρχήσουν στον Πλανήτη μας.

Η έννοια του εθελοντισμού στην εποχή μας έχει καθιερωθεί και αναγνωρίζεται ως ο θεσμός εκείνος, που συμβάλλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων. Συνήθως προσπαθεί να αναπληρώσει τα κενά που μπορεί να έχουν δημιουργηθεί λόγω της αδυναμίας του Κράτους να στηρίξει καταστάσεις που χρήζουν κάποιας ιδιαίτερης μεταχείρισης (φτώχεια, έγκλημα, ναρκωτικά, ρατσισμός, αποξένωση). Στην έννοια εθελοντισμός μπορεί ακόμη να συμπεριληφθεί η εθελοντική αιμοδοσία όπως και η μετά θάνατον προσφορά μελών του ανθρωπίνου σώματος για επιστημονικούς σκοπούς.

Θεωρητικά στο μυαλό μας ο εθελοντισμός δεν έχει υλικά ανταλλάγματα. Οι απόψεις σ’ αυτό όμως δεν συμφωνούν απόλυτα. Πολλοί εκτιμούν πως για να συνεχίσει να προσφέρεται εθελοντική εργασία και να εξακολουθήσει αυτή να είναι βιώσιμη, θα πρέπει να αμείβεται. Η αμοιβή πολλές φορές μπορεί να δίνεται με έμμεσο τρόπο. π.χ. είτε παρέχοντας στον εθελοντή δωρεάν διαμονή, διατροφή ή με ανταλλαγή κάποιων υπηρεσιών.

Ο εθελοντισμός, για κάποιους, χωρίζεται σε επίσημο και ανεπίσημο. Ο επίσημος εθελοντισμός αφορά την προσφορά, για παράδειγμα, προς μια μη κυβερνητική οργάνωση ή ένα ίδρυμα. Ο ανεπίσημος εθελοντισμός αφορά την προσφορά σε πιο προσωπικό επίπεδο, βοηθώντας για παράδειγμα, κάποιον ηλικιωμένο στο δρόμο ή ετοιμάζοντας ένα γλυκό για μια οικογένεια στη γειτονιά μας…

Στις μέρες μας, αυτό που κάνει πιο ελπιδοφόρο το μέλλον του εθελοντισμού, είναι οι δραστηριοποίηση όλο και περισσότερων νέων. Συνήθως αυτή συσχετίζεται με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και τα θέματα που επικεντρώνονται είναι και θέματα – αναζητήσεις που ενδιαφέρουν τους νέους μας – όπως η οικολογία, ο αθλητισμός ή ακόμη και η βοήθεια σε κοινωνικές ομάδες που αντιμετωπίζουν κάποια μορφή δυσκολίας όπως άτομα με ειδικές ανάγκες ή τοξικομανείς. Αυτή η μορφή εθελοντισμού έχει μακροπρόθεσμο όφελος στο να ενταχθούν οι νέοι ομαλά στο κοινωνικό σύστημα και γιατί όχι και στην ανάπτυξη αισθημάτων αλληλεγγύης.

ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ
Οι ψυχρά και συμφεροντολογικά σκεφτόμενοι έχουν πάντα στο στόμα τις φράσεις «ακόμη ένα κόλπο για δωρεάν εργατικά χέρια» ή «βγάζουν χρήματα οι οργανώσεις» ή ακόμη «εκμετάλλευση των άνεργων και απελπισμένων νέων»… Τι ισχύει άραγε σε αυτές τις «κατηγορίες»;

Εκμετάλλευση μπορεί να υπάρξει. Εναπόκειται στον καθένα από εμάς να αντιμετωπίσει αυτές τις καταστάσεις. Σίγουρα όλοι πρέπει να έχουμε τα μάτια μας ανοικτά. Αν ένας οργανισμός ή μια επιχείρηση, κάτω από την ταμπέλα «εθελοντική προσφορά» προσπαθεί να εκμεταλλευτεί ή να διαφημιστεί, μέσα από τη δική μας αλτρουιστική συνεισφορά, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να το αντιληφθούμε και να αντιδράσουμε.

Εκείνο που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να μεταφέρουμε στα παιδιά και τους νέους ανθρώπους είναι ότι ο εθελοντισμός ουσιαστικά προσπαθεί να σε εκμεταλλευτεί και να απομυζήσει απλήρωτη εργασία. Πρέπει να καθοδηγηθούν με τρόπο που να αφήνει τη διάθεση τους για προσφορά απέναντι στους άλλους, είτε ανθρώπους είτε ζώα, που έχουν την ανάγκη μας, ανοιχτή. Από την άλλη θα πρέπει να «εκπαιδευτούν» και στο ότι μπορεί κάποιος να εκμεταλλευτεί την εργασία τους.

Ο εθελοντισμός είναι μια ιδέα που στηρίζεται στη διάθεση του ανθρώπου να προσφέρει ανιδιοτελώς υπηρεσίες με σκοπό το κοινό καλό. Η αυστριακή συγγραφέας και γνωμικογράφος Μαρί φον Έμπνερ -Έσενμπαχ (1830-1916) αναφέρει: «Να είσαι το αφεντικό της θέλησής σου και ο δούλος της συνείδησής σου». Ας αφήσουμε, λοιπόν, το καλό να κυριαρχήσει στις ψυχές μας και τη συνείδησή μας να βρει το σωστό δρόμο…