ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΤΗΣ «ΠΑ» ΣΤΟΝ ΠΡΟΔΡΟΜΟ

Στο ψηλότερο χωριό της Κύπρου

Του Παύλου Νεοφύτου

Ο Πρόδρομος είναι χωριό της επαρχίας Λεμεσού, στη γεωγραφική περιφέρεια της Νότιας Μαραθάσας, γύρω στα 60 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πόλης της Λεμεσού. Είναι κτισμένος σε μέσο υψόμετρο 1.380 μέτρωναπό το μέσο όρο της στάθμης της θάλασσας και είναι το ψηλότερο χωριό της Κύπρου.

Στην ουσία αποτελείται από δυο οικισμούς, τον Κάτω Πρόδρομο, όπου βρίσκεται και ο αρχικός πυρήνας του χωριού και τον Πάνω Πρόδρομο, που αvαπτύχθηκε τόσο κατά μήκος της κύριας οδικής αρτηρίας Προδρόμου-Πλατρών, όσο και στις γραφικές πλαγιές του βουνού, στα νοτιοδυτικά του Τροόδους.

Ο Πρόδρομος γνώρισε μεγάλη τουριστική ανάπτυξη και λόγω του καταπληκτικού του κλίματος, αλλά και της ύπαρξης του ξενοδοχείου Βερεγγάρια και τριών άλλων μικρών ξενοδοχείων. Από το ξενοδοχείο Βεραγγάρια έχουν περάσει σπουδαίες προσωπικότητες από χώρες της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, όπως ο βασιλιάς της Αιγύπτου Φαρούκ και ο πρόεδρος του Ισραήλ Εζέρ Βαϊσμάν. Τις Κυριακές του καλοκαιριού, Η κοινότητα αποτελεί σταθμό για ξεκούραση και αναψυχή για αρκετούς εκδρομείς, που επισκέπτονται την περιοχή του Τροόδους και το μοναστήρι της Παναγίας του Κύκκου και της Παναγίας Τρικουκιάς.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Το χωριό υπήρχε κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια, με την ίδια ακριβώς ovoμασία, βρίσκεται δε σημειωμένο σε παλαιούς χάρτες ως Prodromo. Αποτελούσε φέoυδo, που μάλλον υπαγόταν στη μια από τις δυο Μαραθάσες, που αποτελούσε βασιλική ιδιοκτησία (κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας η Μαραθάσα ήταν χωρισμένη σε δυο μεγάλα τμήματα, εκ των οποίων το ένα ήταν βασιλική ιδιοκτησία και το δεύτερο ιδιοκτησία του κόμητα της Έδεσσας).

Το όνομα της κοινότητας είναι αγιολογικό, από το όνομα του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, στον οποίο είναι αφιερωμέvη και η ανοικοδομημένη εκκλησία του. Επίσης, κοντά στο χωριό και προς τα νοτιοανατολικά του, υπήρχε παλιό γνωστό μοναστήρι, εκείνο της Τρικουκκιάς, αφιερωμένο στην Παναγία. Σήμερα το μοναστήρι έχει επαναλειτουργήσει σαν γυναικείο και αρκετές μοναχές διαβιώνουν σ’ αυτό. Από το χωριό Πρόδρομος κατάγονταν αρκετοί ιερωμένοι, μεταξύ των οποίων και οι αρχιεπίσκοποι Κύπρου Μακάριος Α΄, Μακάριος ο Β΄, Κύριλλος ο Β΄ και Σωφρόνιος. Στο βόρειο μέρος του χωριού βρίσκεται το Δασικό Κολλέγιο Κύπρου, όπου σπουδάζουν δασοπονία, όχι μόνο οι Κύπριοι υπάλληλοι του τμήματος δασών, αλλά και αρκετοί δασονόμοι από σχεδόν όλο τον κόσμο.

Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, αλλά και πιο πριν, κατά τις περιόδους της βενετοκρατίας και της φραγκοκρατίας, μια από τις εργασίες που είχε ανατεθεί στους κατοίκους του Προδρόμου, ήταν η συγκέντρωση χιονιού σε ειδικούς λάκκους και η διατήρησή του, ώστε να αποστέλλεται τούτο στην πρωτεύουσα Λευκωσία και σ’ άλλα μέρη του νησιού, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Το γεγονός αυτό καταγράφει κι ο Ρώσος μοναχός Βασίλι Μπάρσκυ που επισκέφθηκε το χωριό, και το κοντινό μοναστήρι της Τρικουκκιάς, το 1735.

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ

Η Εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου με το εκκλησιαστικό μουσείο

Η κεντρική εκκλησία του χωριού, που είναι αφιερωμένη στον Ιωάννη τον Πρόδρομο, βρίσκεται κτισμένη στο κέντρο του χωριού, ανάμεσα στα παραδοσιακά σπίτια της κοινότητας. Η πρώτη παλιά εκκλησία ήταν ξυλόστεγη, όχι καλοδιατηρημένη, ήταν κτίσμα του 13 ου αιώνα και βρισκόταν κτισμένη ακριβώς στο ίδιο χώρο, που βρίσκεται η σημερινή. O ι κάτοικοι του χωριού αποφάσισαν να την χαλάσουν. Το 1935 έκτισαν την παρούσα εκκλησία, σε ρυθμό Βασιλικό μετά τρούλου. Εσωτερικά ο ναός, διαθέτει αγιογραφίες μοναδικές στο είδος κατασκευής τους. Τις αγιογράφησαν πάνω σε κανναβίτσα (σακκούλα) και αργότερα με πολλή προσοχή, τις τοποθέτησαν στον τοίχο. Αυτό έγινε για να τις διατηρεί από την υγρασία, που πιθανόν να προκληθεί στον τοίχο. Ψηλά στο μεγάλο τρούλο, είναι η παράσταση με τον παντοκράτορα, πάνω από το ιερό, η Παναγία η Πλατυτέρα και συνεχίζονται οι παραστάσεις των τεσσάρων ευαγγελιστών, Λουκά, Ματθαίου, Ιωάννη, και Μάρκου.

Στην εκκλησία αυτή, υπάρχει κάτι που ξεχωρίζει από τις άλλες εκκλησίες. Το μικρό εκκλησιαστικό μουσείο. Ότι έχει περισωθεί από την παλιά εκκλησία, έχει μεταφερθεί στην καινούργια. Στη δυτική είσοδο της καινούργιας εκκλησίας, υπάρχει το καλούμενο εικονοφυλάκιο. Είναι το μικρό εκκλησιαστικό μουσείο μέσα στο ναό, πλαισιωμένο από διαφανή γυάλινες βιτρίνες. Εκεί φυλάγονται το παλιό εικονοστάσι του 13 ου αιώνα, αρκετά καλά διατηρημένο, τα ιερά σκεύη, τα ιερά άμφια των ιερέων, τα παλιά καλύμματα των ιερών σκευών, τα παλιά και πολύτιμα εκκλησιαστικά βιβλία, τα οποία χρονολογούνται μεταξύ του 8 ου και 13 ου αιώνα. Απλά έτσι για να τηρείται η παράδοση, εικονίζοντας τα πολύ παλιά και πολύτιμα εκκλησιαστικά αντικείμενα.

Η παλιά αφιερωμένη εικόνα του Ιωάννη του Προδρόμου, χρονολογείται από τον 13 ο αιώνα. Βρίσκεται τοποθετημένη σε ειδικό προσκυνητάρι στο κέντρο του ναού.

Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος γιορτάζεται πανηγυρικά στην κοινότητα Προδρόμου. Γιορτάζεται στις 29 Αυγούστου με δεσποτική τελετή, αφού έχουν την τιμή του μεγάλου Δεσπότη από την Μητρόπολη Μόρφου.

Ξωκλήσι Αγίας Τριάδας

Λίγο έξω από την κοινότητα Προδρόμου, προς τα δυτικά και με κατεύθυνση προς το χωριό Παλιόμυλος, σε δασώδη περιοχή, βρίσκεται κτισμένο από το 1931, το ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας. Το μικρό ξωκλήσι, περιλαμβάνεται μέσα στο χώρο του κοιμητηρίου. Είναι πετρόκτιστο και ασπρισμένο εξωτερικά. Έχει κτίσμα μονόκλιτης κατασκευής, ξύλοστεγο και κεραμιδοσκέπαστο.

Μοναστήρι Παναγίας Τρικουκκιάς

Βρίσκεται 2 χιλιόμετρα από τον Πρόδρομο, προς τις Πλάτρες, σ΄ ένα εκπληκτικό φυσικό περιβάλλον με εξαιρετική θέα.

Η εκκλησία εξωτερικά είναι πετρόκτιστη, η στέγη ξύλινης κατασκευής και κεραμιδοσκέπαστη. Αρχιτεκτονικά, στο εσωτερικό της είναι τρίκλητη. Το μοναστήρι το οποίο αποτελείται από τα πέντε παλαιά κελιά, τα οποία βρίσκονται στη δεξιά πλευρά της εκκλησίας, διασώζονται μέχρι σήμερα και φιλοξενούν επτά μοναχές και άλλες δύο δόκιμες. Έχει κτιστεί και ολοκληρωθεί, άλλη μια πτέρυγα με ακόμα 15 κελιά, γύρω από την εκκλησία και βρίσκεται υπό ανέγερση άλλη μια πτέρυγα με άλλα 15 κελιά. Η Μονή Τρικουκκιάς, βρίσκεται υπό την προστασία και υποστήριξη του Τμήματος Αρχαιοτήτων.

Το όνομα, λέγεται ότι προέρχεται από τις τρικουκκιές (μοσφιλιές που είχαν τρία κουκούτσια). Άλλη εκδοχή, αποδίδει το όνομα στο δέντρο Κοκκονιά, σύμφωνα με την οποία, κατ’ αναλογία ονομάστηκε και το κοντινό Μοναστήρι του Κύκκου. Άλλη παράδοση, αναφέρει ότι το Μοναστήρι, συντηρούνταν στην Τουρκοκρατία με το ένα τρίτο («τρικούτσι») από τη φορολογία του τσιφλικιού των Κουκλιών. Η Παναγία της Τρικουκκιάς, γιορτάζεται πανηγυρικά στην περιοχή, την Τρίτη της Διακαινησίμου καθώς επίσης και στις 15 Αυγούστου, με λιτάνευση της άγιας εικόνας της Παναγίας.

Βερεγγάρια

Μέσα σ’ ένα καταπράσινο ειδυλλιακό τοπίο ξεπροβάλλει σε περίοπτη θέση, το ξακουστό ξενοδοχείο του Προδρόμου, το Βερεγγάρια. Το ξενοδοχείο αυτό αποτέλεσε ένα από τα σπουδαιότερα ορεινά καταλύματα του 20ου αιώνα.

ΤοΒερεγγάρια προσέλκυσε μια σειρά από εξέχουσες προσωπικότητες, γ’ αυτό άλλωστε χαρακτηρίστηκε και ως το «ξενοδοχείο των βασιλιάδων». Ειδικότερα, στις αρχές του 20ου αιώνα, γύρω στο 1931, ξεχώρισαν οι επισκέψεις του βασιλιά της Αιγύπτου, Φαρούκ και του προέδρου του Ισραήλ, Εζέρ Βαϊσμάν.Άλλωστε και η ονομασία του φέρει βασιλική αίγλη, αφού πιθανότατα προήλθε από την ομώνυμη βασίλισσα της Νεβάρρας, σύζυγο του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου. Επιπρόσθετα, οι γάμοι του βασιλικού ζεύγούς τελέστηκαν στο νησί.

Αξίζει να σημειωθεί πως το Βερεγγάρια απέσπασε κολακευτικά σχόλια απ’ όλες τις σημαντικές προσωπικότητες που έτυχαν της φιλοξενίας του.Αδιάψευστο μάρτυρα της ποιότητας των υπηρεσιών του ξενοδοχείου αποτελεί το βιβλίο των επισκεπτών, στο οποίο υπάρχουν καταγεγραμμένες οιεντυπώσεις. Σαφέστερα, σ’ αυτό το βιβλίο εξαίρεται «η κυπριακή φιλοξενία», καθώς και οι «απαράμιλλες φυσικές ομορφιές».

Η επαναλειτουργία του ξενοδοχείου Βερεγγάρια, στοχεύει στην τόνωση του τουρισμού, τόσο στον Πρόδομο, όσο και στην γύρω περιοχή, μ’ άλλα λόγια στα χωριά της Μαραθάσας. Συνεπώς, το Βερεγγάρια θα αποτελέσει μία ιδανική πρόταση για τους λάτρεις των ορεινών θερέτρων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Είναι αξιοσημείωτο πως έχει τεθεί ως βασική μέριμνα η διατήρησητης αρχιτεκτονικής του κτιρίου, ούτως ώστε να «παραμείνει άθικτη η ιστορική του μορφή». Ταυτόχρονα, όμως επιδιώκεται το ανακαινισμένο Βερεγγάρια, να μπορεί να παρέχει ακόμα και στον πιο απαιτητικό επισκέπτη, όλες τις σύγχρονες ανέσεις.Μέσα από τα προαναφερόμενα διαφαίνεται η φιλοδοξία της κοινότητας Προδρόμου ν’ ανακτήσει την αίγλη ενός πολυτελέστατου θερέτρου.

Το όμορφο καταπράσινο τοπίο του χωριού, το δροσερό υγιεινό του κλίμα και το γαλήνιο περιβάλλον του, προσελκύουν κατά τους θερινούς μήνες αρκετούς Kυπρίoυς παραθεριστές, οι οποίοι ενοικιάζουν κατοικίες. Εξάλλου ο εκδρομικός χώρος του φράκτη του Προδρόμου, δυναμικότητας 250 ατόμων, αποτελεί πόλο έλξης για ένα μεγάλο αριθμό Κυπρίων εκδρομέων. Ένας δεύτερος εκδρομικός χώρος, βρίσκεται στο κύριο δρόμο Πλατρών – Προδρόμου, 3 χλμ μακριά από το χωριό, ονομάζεται Καμπί του Καλογήρου και είναι δυναμικότητας 500 ατόμων.

Στην περιοχή του καλλιεργούνται διάφορα είδη φυλλοβόλων οπωροφόρων δέντρων (μηλιές, κερασιές, δαμασκηνιές, αχλαδιές και ροδακινιές). Περισσότερο ο Πρόδρομος είναι γνωστός για την εξαιρετική ποιότητα των μήλων του. Οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες για άρδευση νέων φυτειών οπωροφόρων δέντρων, καθώς και η χρησιμοποίηση των πηγών Χάρτζιη και για σκοπούς ύδρευσης και άρδευσης του χωριού, επέβαλαν την κατασκευή, το 1962, του φράγματος Προδρόμου, χωρητικότητας 110.000 μ3. Το φράγμα βρίσκεται κοντά στον κύριο δρόμο Προδρόμου-Τροόδους, στην τοποθεσία Δαμασκηνάρι και από αυτό αρδεύεται έκταση γης 23 εκταρίων, που καλλιεργείται με φυλλοβόλα οπωροφόρα δένδρα.

Ο Πρόδρομος χαρακτηρίζεται από ψυχρό και βροχερό χειμώνα και δροσερό και ξηρό καλοκαίρι. Κατά τους χειμερινούς μήνες, εκτός από την πολύ ψηλή βροχόπτωση, δέχεται και αρκετή χιονόπτωση. Το χιόνι, που το ύψος του συχνά ξεπερνά το ένα μέτρο, καλύπτει το έδαφος για αρκετές εβδομάδες, το δε κρύο είναι τσουχτερό, με θερμοκρασίες που σε αρκετές περιπτώσεις είναι κάτω του μηδενός. Το 1973 και το 1974 καταγράφηκε στο χωριό ακραία χαμηλότερη θερμοκρασία –8 ο Κελσίου. Σε αντίθεση με τον χειμώνα, το καλοκαίρι στον Πρόδρομο είναι πoλύ δροσερό με πιο ζεστούς μήνες, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Η μέση ημερήσια ψηλότερη θερμοκρασία τον Ιούλιο είναι 27 ο Κελσίου και η μέση ημερήσια χαμηλότερη 17,5 ο Κελσίου.