Του Παύλου Νεοφύτου

Μια νέα λίμνη Ορόκλινης ξεκίνησε να σχηματίζεται μέσω του εν εξελίξει έργου LIFE Ορόκλινη. Το τριετές έργο, που ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2012 και θαολοκληρωθεί το Δεκέμβριο του 2014, έχει αφήσει ήδη τις πρώτες πινελιές ”αναγέννησης” του υδοβιότοπου. Ολοκληρώθηκαν ήδη η αποκατάσταση της περιοχής όπου λειτουργούσε το παράνομο παζαράκι και η τοποθέτηση πινακίδων ενημέρωσης γύρω από τη λίμνη. Οι υπόλοιπες εν εξελίξει δράσεις στοχεύουν στην πλήρη αναβάθμιση του εξαιρετικά σημαντικού υδροβιότοπου, κάτι που θα συντελέσει στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του κοινού της περιοχής και των επισκεπτών.

Το πρωτοποριακό αυτό έργο που υποστηρίζεται από το χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ για το περιβάλλον, LIFE+, έχει στόχο την αποκατάσταση και διαχείριση της λίμνης Ορόκλινης. Η λίμνη της Ορόκλινης είναι ένας ιδιαίτερα σημαντικός υδροβιότοπος καθώς έχει καθοριστεί ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), με βάση την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Πουλιά, και ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ), με βάση την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τους Οικοτόπους. Οι εταίροι του τριετούς έργου LIFE είναι το Ταμείο Θήρας ως επικεφαλής εταίρος, ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου ως συντονιστής, το Τμήμα Περιβάλλοντος, το Τμήμα Δασών και το Κοινοτικό Συμβούλιο Βορόκληνης.

Δράσεις διατήρησης και ενημέρωσης του κοινού

Το έργο LIFE Ορόκλινη, περιλαμβάνει δράσεις διατήρησης και ενημέρωσης του κοινού, που θα αντιμετωπίσουν τις διάφορες απειλές που αντιμετωπίζει η λίμνη. Σύμφωνα με τη Μέλπω Αποστολίδου, Συντονίστρια του έργου LIFE Ορόκλινη και Λειτουργό του Πτηνολογικού Συνδέσμου, οι δράσεις διατήρησης περιλαμβάνουν την ολοκληρωθείσα αποκατάσταση της περιοχής, όπου λειτουργούσε το παράνομο παζαράκι, την εν εξελίξει περίφραξη της λίμνης ώστε να σταματήσει η όχληση που προκαλείται από την είσοδο οχημάτων διαφόρων τύπων στη λίμνη όταν πέφτει η στάθμη του νερού, την απομάκρυνση ξενικών εισβλητικών ειδών (όπως ακακίες), τη φύτευση γηγενών ειδών θάμνων και δέντρων και τη διαχείριση του νερού.

Όπως αναφέρει στην «ΠΑ» η κα Αποστολίδου, το φυσικό περιβάλλον δεν είναι το μόνο που θα επωφεληθεί από το έργο, καθώς άλλες δράσεις επικεντρώνονται στην ενημέρωση και εμπλοκή του κοινού για τη σημασία και προστασία της λίμνης. Στα πλαίσια του έργου έχουν τοποθετηθεί ήδη πινακίδες ενημέρωσης γύρω από τη λίμνη, ενώ προγραμματίζεται να κατασκευαστεί σημείο ενημέρωσης με πτηνοπαρατηρητήριο για να μπορούν οι επισκέπτες να απολαμβάνουν το βιότοπο. Για να οδηγείται κανείς στο πτηνοπαρατηρητήριο θα μπορεί περπατήσει σε μονοπάτι το οποίο προβλέπεται να κατασκευαστεί στη συνέχεια.Παράλληλα, σύμφωνα με τη συντονίστρια του έργου, έχει προκηρυχθεί διαγωνισμός φωτογραφίας για τη δημιουργία φωτογραφικού λευκώματος, ενώ θα δημιουργηθεί ενημερωτικό υλικό για τα σχολεία και το ευρύτερο κοινό και θα πραγματοποιηθεί ημέρα εθελοντικού καθαρισμού της λίμνης. «Έτσι, το έργο θα συνδράμει ταυτόχρονα και στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των πολιτών τόσο της κοινότητας όσο και της ευρύτερης περιοχής και αναμένεται ότι με το τέλος του έργου η λίμνη Ορόκλινης θα αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς επισκέπτες αλλά και σημείο αναφοράς για την κοινότητα», υπογραμμίζει η κα Αποστολίδου.

Στη λίμη Ορόκλινης φωλιάζει η Πελλοκατερίνα,Vanellus spinosus– ΦΩΤΟ: Σ. Χριστοδουλίδης

Μοντέλο για μελλοντικά έργα

Συμφωνα με τη Λειτουργό του Πτηνολογικού Συνδέσμου, τα οφέλη από το έργο LIFE Ορόκλινη είναι πολλαπλά, αφού το έργο θα αναβαθμίσει ένα σημαντικό υδροβιότοπο, κάτι που θα αποτελέσει ένα είδος μοντέλου για μελλοντικά έργα, θα συντελέσει στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του κοινού της περιοχής και στην ανάδειξή της ως τόπου περιβαλλοντικής ενημέρωσης των μαθητών, θα βοηθήσει στη διαχείριση και έλεγχο της στάθμης του νερού στη λίμνη και άλλα. «Η εμπλοκή των πέντε συγκεκριμένων εταίρων που προϋποθέτει το ίδιο το έργο, θα συντελέσει στην επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος LIFE+ για την αποκατάσταση και διαχείριση της λίμνης της Ορόκλινης αλλά και στην υποστήριξη του έργου από την τοπική κοινότητα», τονίζει η κα Αποστολίδου.

Έργα διαχείρισης του νερού

Εξάλλου, στα πλαίσια του έργου LIFE OROKLINI, αυτό το φθινόπωρο θα πραγματοποιηθούν κάποια έργα διαχείρισης του νερού της λίμνης, όπως διάνοιξη των υφιστάμενων καναλιών προς τη θάλασσα και επιδιόρθωση του υφιστάμενου φράγματος της λίμνης, αλλά και άλλα έργα που θα βοηθήσουν το φώλιασμα πουλιών, όπως κατασκευή νησίδων μέσα στη λίμνη και αναδιαμόρφωση των υφιστάμενων καναλιών της λίμνης. Αυτά τα έργα αποτελούν ίσως το πιο σημαντικό κομμάτι του έργου, καθώς αναμένεται ότι θα βοηθήσουν ιδιαίτερα τα πουλιά που φωλιάζουν εκεί.

Για το συγκεκριμένο σκοπό, επισκέπτηκε τον περασμένο Μάιο ξανά τη λίμνη Ορόκλινης ειδικός από την RSPB (BirdLife Ηνωμένου Βασιλείου) σε θέματα οικολογίας και διαχείρισης υγροτόπων για τα πουλιά. Η RSPB έχει εκτενή πείρα στη διαχείριση υγροτόπων και περιοχών γενικότερα για την προστασία των πουλιών, αλλά και στη διαμόρφωσή τους σε περιοχές που μπορεί να επισκέπτεται το κοινό για να απολαμβάνει τη φύση. Ενδεικτικά, η RSPB διαχειρίζεται περισσότερα από 140 000 εκτάρια γης και τους μισούς καλαμιώνες του Ηνωμένου Βασιλείου. Να σημειωθεί ότι αυτή ήταν η δεύτερη επίσκεψη του ειδικού από τον Ιούλιο του 2012.

Οι επισκέψεις αυτές και η συνεργασία με τους εταίρους του έργου θα βοηθήσουν σημαντικά στο να αποφασισθεί ποιά έργα θα πραγματοποιηθούν για τη διαχείριση του νερού της λίμνης με στόχο την προστασία συγκεκριμένων σημαντικών ειδών που φωλιάζουν ή που έχουν φωλιάσει στη λίμνη Ορόκλινης. Σήμερα δεν υπάρχει έλεγχος της στάθμης της λίμνης με αποτέλεσμα η στάθμη να εξαρτάται από την ετήσια βροχόπτωση. Έτσι τα περισσότερα καλοκαίρια το μεγαλύτερο τμήμα της λίμνης αποξηραίνεται εντελώς, ενώ το χειμώνα μετά από υψηλές βροχοπτώσεις η στάθμη του νερού της λίμνης ανεβαίνει πολύ καθώς δεν υπάρχει επαρκής διέξοδος του νερο προς τη θάλασσα. Αυτά τα ακραία επίπεδα νερού της λίμνης καθώς και οι απότομες αλλαγές στη στάθμη επηρεάζουν ιδιαίτερα τα παρυδάτια πουλιά που φωλιάζουν στη λίμνη, όπως η Πελλοκατερίνα και ο Καλαμοκαννάς, αφού υπάρχει ο κίνδυνος είτε να πλημμυρίσουν οι φωλιές τους με μια ανοιξιάτικη μπόρα είτε τα μικρά που εκκολάπτονται νωρίς το καλοκαίρι να μη βρίσκουν τροφή στην αποξηραμένη λίμνη.

Ενημερωτικές πινακίδες για το κοινό

Η λίμνη Ορόκλινης απόκτησε πλέον την ταυτότητα που της αξίζει με την τοποθέτηση τριών ενημερωτικών πινακίδων στην περίμετρό της. Στόχος αυτών των πινακίδων είναι η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των επισκεπτών για τη σημασία της λίμνης Ορόκλινης αλλά και για τις δραστηριότητες του έργου προστασίας της λίμνης. Οι ενημερωτικές πινακίδες τοποθετήθηκαν από την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας, που είναι και ο επικεφαλής εταίρος του έργου για την προστασία του εξαιρετικά σημαντικού υδροβιότοπου.

Οι πινακίδες που τοποθετήθηκαν σε τρία σημεία περιμετρικά της λίμνης, παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για το έργο που υλοποιείται στην περιοχή, για τους στόχους του έργου, την εξαιρετική σημασία της λίμνης Ορόκλινης αλλά και για τα δύο προαναφερθέντα είδη που φωλιάζουν εκεί, την Πελλοκατερίνα και τον Καλαμοκαννά. Οι πινακίδες σχεδιάστηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να συμβάλουν στη γνώση του κάθε επισκέπτη για τη λίμνη αλλά και για να αναδείξουν τη σημασία της λίμνης για τη βιοποικιλότητα γενικά και για τα πουλιά ειδικά. Τα κείμενα των πινακίδων είναι στα Ελληνικά και στα Αγγλικά.

Σημαντική για δύο είδη πουλιών

Η λίμνη της Ορόκλινης ανήκει στο Δίκτυο Natura 2000 και είναι εξαιρετικά σημαντική για δύο είδη πουλιών τα οποία φωλιάζουν εκεί, τον Καλαμοκαννά Himantopus Himantopus, αφού η λίμνη Ορόκλινης αποτελεί τη καλύτερη περιοχή φωλιάσματος παγκυπρίως για το είδος, και την Πελλοκατερίνα Vanellus spinosus. Άλλωστε, όπως τονίζει η κα Αποστολίδου, είναι για αυτά τα δύο είδη που η λίμνη καθορίστηκε ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας για τα Πουλιά (ΖΕΠ). Αξίζει να αναφερθεί ότι η Κύπρος φιλοξενεί σχεδόν το μισό αναπαραγωγικό πληθυσμό της Πελλοκατερίνας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η λίμνη της Ορόκλινης αποτελεί μια από τις πέντε καλύτερες περιοχές της Κύπρου για την αναπαραγωγή του είδους. Συνολικά, στη λίμνη έχουν παρατηρηθεί περίπου 190 διαφορετικά είδη πουλιών. Επίσης, η λίμνη έχει καθοριστεί ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας, με βάση την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ), για την προστασία της αλοφυτικής βλάστησής της.

ΙΝFO

Για τον χάρτη της λίμνης και για περισσότερες πληροφορίες για το πρωτοποριακό έργο προστασίας της λίμνης Ορόκλινης αλλά και για δραστηριότητες στις οποίες μπορείτε να συμμετέχετε, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του έργου www.orokliniproject.org.